اکسیژن متر (DO متر) چیست؟ راهنمای جامع خرید و کاربردها

اکسیژن متر یا DO متر، یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های اندازه‌گیری کیفیت آب است که در صنایع مختلف از جمله کشاورزی، شیلات، آزمایشگاه‌ها و محیط زیست کاربرد فراوان دارد. این دستگاه میزان اکسیژن محلول در آب را اندازه‌گیری می‌کند که برای حفظ سلامت آب و موجودات زنده داخل آن بسیار حیاتی است.

چرا اندازه‌گیری اکسیژن محلول در آب مهم است؟

اکسیژن محلول (Dissolved Oxygen یا DO) میزان اکسیژن آزاد شده در آب است که موجودات آبزی برای تنفس به آن نیاز دارند. کمبود اکسیژن در آب می‌تواند منجر به مرگ ماهی‌ها و سایر آبزیان شود و کیفیت آب را کاهش دهد. از این رو، اندازه‌گیری دقیق DO به کشاورزان، محیط‌بانان و مسئولان بهداشت کمک می‌کند تا شرایط آب را کنترل کنند.

انواع اکسیژن متر (DO متر)

اکسیژن مترها بر اساس تکنولوژی و نوع سنسور به چند دسته تقسیم می‌شوند:

1. اکسیژن متر الکترونیکی (پروب الکترود)

این مدل با استفاده از یک الکترود حساس به اکسیژن، میزان DO را اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً دارای صفحه نمایش دیجیتال است و در آزمایشگاه‌ها و محیط‌های حرفه‌ای کاربرد دارد.

2. اکسیژن متر نوری (Optical DO meter)

از فناوری نور برای اندازه‌گیری اکسیژن استفاده می‌کند. این نوع دقت بالاتری دارد و نیاز به کالیبراسیون کمتر است. همچنین مصرف انرژی کمتری دارد.

3. اکسیژن متر پرتابل (قابل حمل)

این مدل‌ها کوچک و قابل حمل هستند و برای اندازه‌گیری در محل استفاده می‌شوند. بسیار مناسب برای صیادان، کشاورزان و محیط‌بانان است.

کاربردهای اکسیژن متر

• شیلات و پرورش آبزیان: اندازه‌گیری میزان اکسیژن برای حفظ سلامت ماهی‌ها و دیگر آبزیان ضروری است.
• صنعت آب و فاضلاب: کنترل کیفیت آب و فرآیندهای تصفیه.
• آزمایشگاه‌ها و تحقیقات: اندازه‌گیری دقیق اکسیژن برای آزمایش‌ها و پروژه‌های علمی.
• کشاورزی: بررسی کیفیت آب برای آبیاری.
• محیط زیست: نظارت بر کیفیت آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و منابع آب طبیعی.

نکات مهم در انتخاب اکسیژن متر

1. دقت اندازه‌گیری: بسته به نیاز، باید دقت مورد نظر انتخاب شود.
2. نوع سنسور: سنسور الکترودی یا نوری؟ هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
3. قابلیت حمل: برای استفاده در محل، بهتر است مدل پرتابل انتخاب شود.
4. صفحه نمایش: صفحه نمایش بزرگ و خوانا به کاربری آسان کمک می‌کند.
5. کالیبراسیون آسان: مدل‌هایی که کالیبراسیون ساده دارند، گزینه بهتری هستند.
6. مقاومت در برابر شرایط محیطی: مدل‌های ضدآب و مقاوم برای استفاده در محیط‌های باز مناسب‌ترند.

چگونه از اکسیژن متر استفاده کنیم؟

• کالیبراسیون دستگاه: قبل از استفاده، دستگاه را با محلول‌های استاندارد کالیبره کنید.
• قرار دادن پروب در آب: پروب را در محل مناسب داخل آب قرار دهید و منتظر خواندن نتیجه بمانید.
• خواندن نتایج: مقدار DO به صورت درصد یا میلی‌گرم بر لیتر نمایش داده می‌شود.
• نگهداری: پس از استفاده، پروب را تمیز و خشک کنید تا عمر دستگاه افزایش یابد.

مقایسه اکسیژن متر با دستگاه‌های مشابه

برخی افراد اکسیژن متر را با دستگاه‌هایی مثل pH متر یا هدایت‌سنج اشتباه می‌گیرند. در حالی که این دستگاه‌ها عملکرد متفاوتی دارند:

• pH متر: میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب را اندازه‌گیری می‌کند.
• هدایت‌سنج: میزان یون‌های محلول و شوری آب را می‌سنجد.
• اکسیژن متر: میزان اکسیژن محلول در آب را نشان می‌دهد.

مشکلات رایج و راهکارها در استفاده از اکسیژن متر

• خواندن نادرست داده‌ها: معمولاً به دلیل عدم کالیبراسیون صحیح یا آلودگی پروب است.
• خرابی پروب: پروب‌ها باید به موقع تعویض یا سرویس شوند.
• تداخل محیطی: دمای آب و شرایط محیطی می‌تواند بر اندازه‌گیری اثر بگذارد، پس تنظیمات دمایی را به درستی انجام دهید.

برندهای معتبر اکسیژن متر در بازار

• WTW: مدل‌های پرتابل و آزمایشگاهی با دقت بالا.
• HANNA: تخصص در دستگاه‌های محیط زیستی و علمی.
• Extech: دستگاه‌های مقرون به صرفه با کاربری آسان.
• HACH: برند محبوب در صنایع شیلات و پرورش آبزیان.

جمع‌بندی و نکات پایانی

اکسیژن متر (DO متر) ابزاری ضروری برای هر فردی است که با کیفیت آب و محیط زیست سروکار دارد. انتخاب دستگاه مناسب، استفاده صحیح و نگهداری به موقع، کلید موفقیت در اندازه‌گیری دقیق و موثر اکسیژن محلول در آب است. با توجه به کاربرد و نیاز خود، مدل مناسب را انتخاب کنید و از سلامت آب و موجودات زنده آن اطمینان حاصل کنید.