انواع دستگاه جذب اتمی (Atomic Absorption Spectrophotometer)
دستگاههای جذب اتمی بر اساس روش اتمیزه کردن نمونه و نوع آشکارساز به انواع مختلفی تقسیم میشوند. هر یک از این انواع برای اندازهگیری عناصر مختلف و در شرایط خاص آزمایشگاهی مناسبتر هستند.
1. دستگاه جذب اتمی با شعله (Flame Atomic Absorption Spectrophotometer – FAAS)
این نوع رایجترین و سادهترین نوع دستگاه جذب اتمی است. در این دستگاه، نمونه به صورت اسپری وارد شعلهای با دمای بالا میشود. در شعله، پیوندهای شیمیایی شکسته شده و اتمهای آزاد عنصر مورد نظر تولید میشوند. سپس نور تابش شده از لامپ کاتدی توخالی از این شعله عبور کرده و بخشی از آن توسط اتمهای آزاد جذب میشود.
مزایای FAAS:
* سادگی و سرعت عمل
* هزینه نگهداری پایین
* مناسب برای اندازهگیری غلظتهای متوسط تا بالا
محدودیتهای FAAS:
* حساسیت پایین برای برخی عناصر
* تداخلات طیفی بیشتر
2. دستگاه جذب اتمی با کوره گرافیتی (Graphite Furnace Atomic Absorption Spectrophotometer – GFAAS)
در این دستگاه، نمونه در یک لوله گرافیتی قرار میگیرد و با اعمال جریان الکتریکی، لوله تا دمای بسیار بالا گرم میشود. در این دما، نمونه تبخیر شده و اتمهای آزاد تولید میشوند. حساسیت این روش بسیار بیشتر از روش شعلهای است.
مزایای GFAAS:
* حساسیت بسیار بالا
* قابلیت اندازهگیری حجمهای بسیار کم نمونه
* امکان اندازهگیری عناصر با فراریت بالا
محدودیتهای GFAAS:FAAS
* احتمال آلودگی لوله گرافیتی* سرعت آنالیز پایینتر از
3. دستگاه جذب اتمی با تولید هیدرید (Hydride Generation Atomic Absorption Spectrophotometer – HG AAS)
این روش برای اندازهگیری عناصر تشکیلدهنده هیدریدهای فرار مانند آرسنیک، آنتیموان، سلنیوم و جیوه استفاده میشود. در این روش، عنصر مورد نظر با یک عامل احیا کننده واکنش داده و هیدرید فرار تولید میکند. سپس این هیدرید به داخل یک سلول مخصوص هدایت شده و در آنجا تجزیه شده و اتمهای آزاد تولید میشوند.
مزایای HG AAS:
* حساسیت بسیار بالا برای عناصر تشکیلدهنده هیدرید
* تداخلات طیفی کمتر
محدودیتهای HG AAS:
* محدود به عناصری که هیدرید فرار تشکیل میدهند
4. دستگاه جذب اتمی با اتمسازی سرد (Cold Vapor Atomic Absorption Spectrophotometer – CV AAS)
این روش به طور خاص برای اندازهگیری جیوه استفاده میشود. در این روش، جیوه موجود در نمونه با یک عامل احیا کننده واکنش داده و بخار جیوه آزاد میشود. سپس این بخار به داخل یک سلول مخصوص هدایت شده و جذب نور توسط اتمهای جیوه اندازهگیری میشود.
مزایای CV AAS:
* حساسیت بسیار بالا برای جیوه
* سادگی و سرعت عمل
محدودیتهای CV AAS:
* محدود به اندازهگیری جیوه
انتخاب نوع دستگاه جذب اتمی به عوامل مختلفی از جمله نوع نمونه، غلظت عناصر مورد نظر، حساسیت مورد نیاز و بودجه بستگی دارد.